Në këtë letër të pranverës së vitit 1929, gjetur në një përmbledhje po aq të bukur “Shkrimtari i Jetës Sime: Letrat e Zhan Pol Sartrit për Simonë dë Bovuar, 1926 – 1939 (Witness to My Life: The Letters of Jean-Paul Sartre to Simone De Beauvoir, 1926 – 1939) 24-vjeçari Zhan Pol i shkruan 21-vjeçares Simonë dë Bovuar, një mjeshtre e letrave të ndarjes, në agun e romancës së tyre, pak para se ai t’i propozonte për martesë, të cilën Simona nuk e pranoi; në vend të martesës, të dy ndoqën hullitë e një marrëdhënieje të hapur, e cila zgjati tërë jetën.
Letra:
Vogëlushja ime e dashur,
Kam kohë që dua të të shkruaj në mbrëmje pas një prej atyre shëtitjeve me miqtë që së shpejti do t’i përshkruaj në veprën “Një humbje”, nga ato shëtitje kur na duket se bota është e jona. Doja të të sillja gëzimin tim prej pushtuesi dhe ta vë në këmbët e tua, siç bënin në epokën e Mbretit Diell. Por pastaj, i lodhur nga britmat, gjithmonë shkoja të flija. Sot po e bëj këtë gjë të ndiej kënaqësinë që ti nuk e njeh, kthimi papritur i miqësisë në dashuri, i fuqisë në butësi. Sonte të dua në një mënyrë që tek unë nuk e ke njohur kurrë: as nuk jam i sfilitur nga udhëtimet, as i etur nga dëshira për të të pasur pranë. Po i vë fre dashurisë për ty dhe po e kthej brenda, si element përbërës të vetes sime. Kjo ndodh më shpesh nga sa pranoj unë, por rrallë kur të shkruaj ty.
Mundohu të më kuptosh: të dua, ndërkohë që u kushtoj vëmendje gjërave të jashtme. Në Tuluzë thjesht të dashuroja. Sonte të dashuroj në një mbrëmje pranvere. Të dua me dritaren hapur. Ti je imja, gjërat janë të miat, dashuria ime ndryshon gjërat rreth meje dhe gjërat rreth meje ndryshojnë dashurinë time. Vogëlushja ime e dashur: siç të kam thënë, ajo që të mungon është miqësia. Por tani është koha për këshilla më praktike. Nuk mund të gjeni një mike? Si ka mundësi që tërë Tuluza nuk ka një grua të re inteligjente të denjë për ty? Por ti nuk do të ishe e detyruar ta doje. Sa keq! Ti je gjithnjë e gatshme të japësh dashuri; kjo është gjëja më e lehtë që mund të merret nga ti. Nuk po flas për dashurinë tënde për mua, që shkon përtej kësaj, por ti je shumë bujare me dashuritë e vogla dytësore, si të asaj nate në Thiviers, kur dashurove atë fshatarin që zbriste kodrës nëpër terr duke fishkëllyer nga larg, por që doli se isha unë. Mësohu me ndjenjën, pa butësinë që vjen nga të qenët dy. Është e vështirë, sepse madje edhe midis dy burrave të vërtetë, çdo miqësi ka çastet e saj të dashurisë. Që ta duam mikun tim, mua më duhet vetëm ta ngushëlloj; kjo është një ndjenjë që dobësohet dhe shtrembërohet lehtë. Por ti je e aftë për këtë gjë dhe duhet ta përjetësosh. Dhe kështu, pavarësisht mizantropisë tënde kalimtare, ke përfytyruar ndonjëherë ç’aventurë e bukur do të ishte të kërkoje në Tuluzë për një grua që do të ishte e denjë për ty, por me të cilën nuk do të bije në dashuri? Mos u mërzit me anën fizike po gjendjen shoqërore. Dhe kërko me ndershmëri. Por, nëse nuk gjen asgjë, bëhuni mike e Henri Pons, të cilin zor se e doni më.
…
Të dua me shpirt e me zemër.
*Simonë dë Bovuar pati disa të dashura të reja, të cilat zakonisht ia prezantoi edhe Sartrit gjatë marrëdhënies së tyre.
www.revistasaras.al
