Dje me 1 shtator ishte përvjetori i Shpalljes së Mbretërisë Shqiptare. Si datë historike kaloi pa ndonje zhurmë të madhe. Sigurisht personaliteti i Zogut është një prej arsyeve që për këtë mbretëri kohëshkurtër ka dhe do të ketë debate midis historianeve por mendoj se me gjithë dritëhijet e saja, është pjesë e trashëgimisë historike shqiptare dhe duhet kujtuar.
Nga Auron Tare
Më poshtë po sjell një copëzë të panjohur të prapaskenave të Shpalljes së kësaj Mbretërie nga dëshmitari okular dhe njohësi i mirë i Zogut, Hajredin Bej Cakrani, i cili me një toskërishte të mrekullueshme ka lënë një dëshmi tejet interesante mbi prapaskenat e serbëve për të eliminuar kandidaturen e Zogut si Mbret i Shqipëtareve.
“Sërbtë nuk flijin dhe kur e kishin marrë vesh sagllam se këtijë (Zogut) i kishte hipurë për mbret dhe s’kish njeri t’a prapste, bënë një gjë mbëshyeras mos u ndiste, po që ishte me rrezik të madh për Amet Benë. Dhe si n’a njohën rrënjë e dhëmballë, vanë ku mbetnë ata të mbretit t’onë të funditë, Skënderbesë dhe u fjalosën, domosdo se e do mileti ynë, de- mek. Sipas hesapit të tyre, me methode classique du regne,1116 ishin më rregull, se i funditë mbret ishte Skënderbeu, që po këta shqipëtarë nuk e lanë të bëhej tamëm e të bij Papënë këtu, t’a mbyllte këtë punë e të n’a kapëtonte më të krishterë dhe të ikënim nga Perandorija Osmanllije. Vanë i gjenë dhe kërkuanë nga një damar i sakëtë të Skënderbeut, se ishin dy, tri a më shumë dhe muarnë një si punë konti a bej i diturë e i kënduar, s’ka gjë se i rënë nga vakti. Pa bënë një si punë mbëledhje me t’a dhe paria e tyre ishte hazër. Që t’a bëhin punënë tamëm nuk u përzienë vetë po funë më këtë punë malazestë dhe si e donte sëra e tijë, po dhe sahati që erdh’ i dhanë një si princeshë të tyrejn, Marie a Jordanka, qysh i quajin ato. Me terezi, që t’a marrën vesh se kush do ish mbreti në të vërtetë, në fillim e dërguanë te Amet Beu. Ai vetëm filli, se sërbtë nuk mund të mirr me vete dè, të tijëve po u hapej mideja dhe kush e di ç’avadize do i nxjerrën, vjen te Amet Beu dhe bën muhabetnë ku j’a dëften që mund të rrinte qysh është nashti e kish dorë të lirë më ç’do gjë, po mbret nuk mund të bëhej dot kurrë. Si do që dhe ai Amet Bej se nga kish nxjerrë a ç’pikurë një damar nga e gjyshja më duket, po nga ai Skënderbe, ky tjatri nguli këmbë më të tijënë që unë jam Skën- derbe i kulluarë! Ah të ishja atje, po e kam para syve Amet Benë si i kanë luajturë sy e mustaqe nga vëndi, se vdekjen e dijë po këtë hata s’e prit, jo e do ketë pirë tërë kutinë e duhanitë a baqetatë me cingarë që mbante mbi tavolinë. Po Amet Beu qetë-qetë i tha Skënderbegutë: -Ajo që thua ti është e vërtetë, po sa e vërtetë është që ke ardhur më kohë të ligë e sidomos më vënd’ të gabuarë, ndaj të dalën nja dyzet e tet’ orë, nuk i tha ditë se i dukejë shumë, për të ikur e jo t’a bëç muhabet, po t’a shkoç nëpër mënd je i ikur atças nga kjo dynja!
