Filozofi italian Giorgio Agamben ka mbajtur një fjalë interesante në Sallonin e Librit të Torinos në muajin maj.
Ai ngre disa pyetje që shqetësojnë shoqërinë sot, pyetje për të ardhmen, për atë që mbetet ndërsa gjithçka ndryshon.
Nga Giorgio Agamben
1.
“Nuk kam besim te e ardhmja, ndaj bëj projekte vetëm për të shkuarën”. Kjo fjali e Flaianos – një shkrimtar, batutat e të cilit merren shumë seriozisht – përmban një të vërtetë për të cilën vlen të mendohet më thellë. E ardhmja, ashtu si edhe kriza, është në fakt sot një prej mekanizmave kryesore dhe ndër më efikaset për pushtetin.
Ajo shfaqet ose si tronditëse (varfëria dhe fatkeqësitë ekologjike), ose si një të ardhme e ndritshme (progresizmi) dhe është në çdo rast, një mënyrë për të orientuar veprimet dhe mendimet tona drejt saj.
Ajo që ne kemi nevojë është të lëmë mënjanë të kaluarën, nuk mund ta ndryshojmë atë dhe për këtë arsye është e padobishme – ose të paktën le ta ruajmë në një muze – dhe, sa për të tashmen, duhet të na interesojë vetëm aq sa shërben për të përgatitur të ardhmen.
E vetmja gjë që kemi dhe ne mund të dimë me siguri, është e kaluara, ndërsa e tashmja është e vështirë për t’u kuptuar e sa i takon të ardhmes, e cila nuk ekziston, mund të jetë shpikur gjësend prej ndonjë sharlatani.
2.
Imagjinoni të hyni në një farmaci dhe të kërkoni një ilaç që ju duhet urgjentisht. Çfarë do të bëni nëse farmacisti do ju përgjigjet se ilaçi është prodhuar tre muaj më parë dhe nuk ka më?
Është pikërisht kjo që ndodh tani kur hyni në një librari. Tregu i librit është bërë një Absurdistan, aq sa qarkullimi i një libri kërkon që libri të mbahet në librari sa më pak të jetë e mundur (shpesh jo më shumë se një muaj). Si pasojë, i njëjti botues programon për botim libra që duhet të ezaurojnë shitjet e tyre, me “skadencë” të shpejtë dhe heq dorë në ndërtimin e një katalogu që mund të zgjasë në kohë. Për këtë arsye, unë – që e cilësoj veten një lexues të mirë – ndjehem gjithnjë e më shumë keq, kur hyj në një librari (ka përjashtime sigurisht), ku raftet janë të zëna vetëm me libra të rinj dhe ku kam gjithnjë e më pak mundësi të gjej ilaçin (p.sh. libër) për të cilin kam nevojë jetike.
Nëse shitësit dhe botuesit nuk do të kthehen kundër këtij sistemi, të vendosur kryesisht nga shpërndarësit kryesorë, nuk do të jetë çudi që libraritë të zhduken. Kështu siç janë bërë, nuk mundemi as të ndjejmë keqardhje.
3.
Nicola Chiaromonte ka shkruar se çështja kryesore kur shohim jetën tonë nuk është ajo që kemi pasur ose nuk kemi pasur, por ajo që mbetet prej saj.
Ajo që mbetet prej një jete – çfarë mbetet prej botës sonë, çfarë mbetet nga njeriu, nga poezia, nga arti, nga feja, nga politika, tani që gjithçka me të cilën qemë mësuar ta lidhim realitetin ose po zhduket ose po transformohet, derisa pothuaj po bëhet e panjohshme?
Intervistuesit që pyeste “çfarë ka mbetur nga ajo Gjermani, ku jeni rritur?” Hannah Arendt, iu përgjigj, “mbetet gjuha”. Por çfarë është një gjuhë “si pjesa që mbetet”, një gjuhë që mbijeton nga bota të cilës i shërbente si mënyrë për t’u shprehur? Dhe çfarë ka mbetur, kur mbetet vetëm gjuha? Një gjuhë që duket të mos ketë më asgjë për të thënë dhe që, megjithatë, mbetet dhe me kokëfortësi reziston për të qenë e pamundur të ndahemi prej saj? Po përgjigjem unë: kjo është poezi.
Çfarë është tjetër poezia, në mos pjesa e mbetur e gjuhës, pasi i janë zhveshur asaj një nga një funksionet normale të komunikimit dhe të informacionit?
Më kujtohet se Ingeborg Bachmann, më tha njëherë se nuk ishte në gjendje të shkonte te kasapi dhe t’i thoshte “më jepni një kile mish të prerë”. Nuk mendoj se ai donte të më thoshte se gjuha e poezisë është një gjuhë e pastër, që është përtej gjuhës që përdorim kur shkojmë te kasapi apo e ndryshme nga përdorimet e tjera të përditshme. Përkundrazi, unë besoj se gjuha e poezisë është mbetje pashkatërrueshme dhe i reziston çdo manipulimi dhe çdo korrupsioni, gjuha mbetet edhe pasi ne e përdorim atë në mesazhet me tekst dhe në postimet ne tuiter, gjuha mund të shkatërrohet pafundësisht dhe të mbetet sërish, si dikush që ka shkruar se njeriu është i pathyeshëm e mund të shkatërrohet pafundësisht.
Kjo gjuhë që mbetet, kjo gjuhë e poezisë – e që është gjithashtu besoj edhe gjuha e filozofisë – ka të bëjë me atë që, në gjuhë, nuk thuhet, por quhet. Domethënë, me emrin. Poezi.
(Përgatiti për pasqyrë.al Entela Hoxha)
