Nga Aser García Rada
Psikiatri Robert Waldinger praktikon atë që predikon. Si drejtor i Studimit për Zhvillimin e të Rriturve në Universitetin e Harvardit, një nga studimet më të gjata se si të jetosh një jetë të shëndetshme, të lumtur dhe plot qëllime, ai di se si të zbatojë “ilaçin e tij”, dhe atë e tregon me dashamirësi.
Aktualisht ai po promovon librin e tij të ri “Jeta e mirë:Leksione nga studimi më i gjatë mbi lumturinë e botës”, një libër i bashkë-shkruar me Marc Schulz, drejtori i asociuar i këtij studimi, që zbulon gjetjet kryesore të Studimit të Harvardit për Zhvillimin e të Rriturve, i cili po vazhdon prej 85 vitesh, dhe ka arritur të bëjë zbulime, të cilat kanë habitur edhe vetë studiuesit.
Paraardhësit e Waldinger e nisën studimin në vitin 1939 me 2 investigime të pavarura. Njëri shqyrtoi 268 studentë të Harvardit – mes tyre John F.Kennedy – dhe tjetri 456 adoleshentë nga lagjet e margjinalizuara të Bostonit. Të gjithë pjesëmarrësit ishin meshkuj dhe të bardhë. Gjatë rrjedhës së studimit, studiuesit panë që ata burra të rriten dhe të vdesin, dhe me kalimin e kohës përfshinë në studim fëmijët dhe partnerët e tyre. Waldinger është tashmë drejtori i katërt i këtij studimi. Ai jeton në Boston me gruan e tij, me të cilën është martuar prej 37 vitesh. Dikur donte të bëhej aktor, por e kishte të vështirë të përballej me kritikat negative.
Profesor, çfarë është lumturia për ju?
Për mua është përfshirja në aktivitete kuptimplota, dhe të qenit i lidhur me njerëzit që më interesojnë dhe që kujdesen për mua.
A ndryshojnë perceptimet e lumturisë midis njerëzve të ndryshëm?
Ajo që ne e quajmë lumturi varet nga ajo që kemi nevojë. Pra, nëse keni pasur një jetë shumë të trazuar, ndoshta për ju lumturia është stabiliteti. Nëse keni pasur deri dje një jetë shumë të mërzitshme, ndoshta për ju lumturi janë ngjarjet që ju ngrenë adrenalinën. Pra, lumturia varet pjesërisht nga ajo që mendojmë se na mungon.
Por studimi sugjeron se lumturia ndahet në 2 kategori. E para është ajo hedoniste:A po ia kaloj mirë tani? A po e shijoj këtë filxhan kafe që po pi tani? Tjetra është mirëqenia eudemonike siç e përcaktonte Aristoteli. Ajo ka të bëjë me ndjenjën se jeta është kuptimplote, se ajo ia vlen.
A ka ndonjë dallim në mënyrën se si burrat dhe gratë e ndjejnë lumturinë, apo njerëzit e moshave të ndryshme?
Nuk mendoj se femrat dhe meshkujt janë të ndryshëm. Po ashtu, nuk mendoj se ka dallime midis grupmoshave. Ajo që dimë, është se të gjithë duan diçka nga të dyja llojet e lumturisë. Të gjithë e duan një kënaqësi momentale, dhe askush nuk dëshiron të ndiejë se jeta e tij nuk ka kuptim.
Por ne e bëjmë një lloj lumturie prioritet në varësi të mënyrës se si jemi, dhe ndoshta në varësi të fazave të jetës sonë. Ne mendojmë se shumë adoleshentë duan më shumë mirëqenie hedonistike. Por nuk jam i sigurt për këtë. Ajo që di është se të dy llojet e mirëqenies janë të rëndësishme për shumicën e njerëzve, por në shkallë të ndryshme.
Ju e vini theksin tek rëndësia e marrëdhënieve sociale. Po si mund të arrihet kjo në një epokë të karakterizuar nga vetmia dhe marrëdhëniet jo tradicionale?
Nuk keni nevojë të jeni në çift apo në një lidhje romantike për të marrë përfitimet nga raportet sociale. Faktori kryesor është ngrohtësia e lidhjes, nga ndjenja e përkatësisë dhe ajo e ndërveprimit social pozitiv. Dhe ne marrim një pjesë të këtij përfitimi nga takimet miqësore me kamarierin apo banakierin kur e pini kafen çdo ditë apo nga postieri që ju sjell postën. Dhe sigurisht, nga miqtë, të afërmit. Unë mendoj se në SHBA, rreth 30 për qind e njerëzve jetojnë vetëm. Por shumë nga ata njerëz janë shumë të lumtur. Ata nuk kanë një partner romantik, por kanë marrëdhënie që u ofrojnë atë për të cilën kanë nevojë.
Ju gjithashtu theksoni se bujaria, kurioziteti dhe fleksibiliteti për t’u përshtatur me ndryshimet janë të lidhura me lumturinë, gjëra që disa njerëz mund t’i konsiderojnë naive…
Shumë studime serioze kanë treguar se bujaria i bën njerëzit më të lumtur. Po ashtu të gjitha urtësitë dhe traditat fetare – unë praktikoj filozofinë Zen dhe Budizmin – flasin vazhdimisht për mirësinë dhe bujarinë. Për shekuj me radhë, njerëzit e kanë kuptuar se në fakt funksionon kështu. Ndërkohë njerëzit që janë më të përqendruar tek vetja, janë më pak të lumtur.
Po në lidhje me spiritualitetin apo besimet fetare?
Në studime të këtij lloji, kur krahasojmë njerëzit me apo pa besime fetare dhe shpirtërore, njëri grup nuk është më i lumtur se sa tjetri. Njerëzit që e thanë këtë, iu duk ngushëlluese në kohë të vështira, por mesatarisht nuk ishin më të lumtur se të tjerët.
Si ka ndikuar në jetën tuaj udhëheqja e këtij studimi?
Më ka frymëzuar t’i kushtoj më shumë vëmendje marrëdhënieve të mia. Unë jam profesor, mund të punoja gjatë gjithë kohës, duke lexuar, shkruar. Fillova t’i kushtoj më shumë vëmendje qëndrimit në kontakt me miqtë, madje edhe gjatë pandemisë. Pra jam përpjekur të të praktikoj atë që u predikoj të tjerëve.
Marrë me shkurtime nga “El País” – Bota.al
