Letra e rrallë e kolonelit francez, dëshmitar i vrasjes së Themistokli Gërmenjit

Letra e kolonelit francez André Ordioni dërguar të birit më 21 janar 1918, disa javë pas ekzekutimit të Themistokli Gërmenjit.

I dashuri im Pierre,

Sot është përvjetori i ekzekutimit të mbretit të Francës Louis XVI. Historia do të të mësojë se ai nuk ishte një fajtor i madh, por ai kishte trashëguar një mbretëri me faje e gabime të bëra nga të parët e tij , të cilët nuk kishin besuar se një ditë do të bëhej drejtësi.
E zgjodha pikërisht këtë ditë për të folur rreth ekzekutimeve ushtarake, pasi ngado, mjerisht dhe në Francë, si dhe në vende të tjera, flitet për tradhëtarë, spiunë, njerëz të dyshuar që kanë bërë lidhje me armikun për të përfituar diçka. S’po të përmend asnjë emër, pasi nuk dua ta bëj pis penën time, por ti do t’i mësosh më vonë kur të lexosh historinë e Luftës Botërore për të cilën të kam mësuar diçka nga letrat e mia ; por s’do të flasim për atë që ndodh tek ne, ku drejtësia po bën një punë ripërtëritjeje për të cilën ka nevojë atdheu ynë, por do të flas për vendin ku gjendemi tani, i cili ka njohur tradhëtarë të mëdhenj, më famshmi i të cilëve ishte Esfialt, një spiun që i çoi persët në një shteg që të mund të pushtonte Termopilet, që mbroheshin me aq kurajo nga Leonidha me 300 spartanët e tij. Esfilat u vra në fshatin e tij dhe në fund të luftës nuk arriti t’i gëzonte frutat e tradhëtisë së tij. Ne sot po jetojmë epokën tonë. Sot, si dhe dikur, mund të afirmojmë se lumturia më e madhe tokësore është të mund të mbrosh atdheun tënd dhe se njolla më e madhe që mund të ketë një familje është të shohë një nga pjestarët e familjes së vet të tradhëtojë vendin e tij. Të mos e mbrosh atdheun është në fakt një dhimbje e madhe, por ta tradhëtosh, t’i japësh të dhëna armikut, ta bësh këtë me gjakftohtësi, qetësi, duke e ditur se i bën keq familjes, kjo është të shkasësh nga ndërgjegja njerëzore. Ja çka unë nuk arrij të kuptoj: të rendësh pas lavdisë, lluksin, parasë… e ç’rëndësi ka, rezultati është i njëjtë. Të nesërmen e ardhjes time në Selanik, asistova në ekzekutimin e Themistokliut, prefektit të Policisë së Korçës, i cili kishte lidhje me austriakët si dhe me ne. I kapur në flagrancë nga pararendësi im, ai ishte gjykuar dhe u ekzekutua në një «tumulus» me varret e vjetra të luftëtarëve të Aleksandrit të Madh. Themistokliu, me këtë emër historik, vdiq si burrat, dhe këtë e pohoj. Një prift u vu në dispozicion të tij në prag të ekzekutimit dhe një pjesë të natës e kaloi me të. Të nesërmen që në ag, gjithçka ishte gati për ekzekutimin e tij. Themistokliu, i veshur me pardesynë e tij më te bukur, eci me një hap të sigurt drejt shyllës së ekzekutimit. U gjunjëzua vetë dhe refuzoi t’i lidhnin sytë; zgjati krahët e tij si të bënte kryq dhe thirri me zë të lartë «Nuk më vjen keq për asgjë!» Pas këtyre fjalëve ushtuan armët: drejtësia tha fjalën e saj!» André Ordioni

Në disa letra të tjera, (botuar së fundi nga nipi i tij Dominique de Desert – Un colonel français dans les Balkans), koloneli, që nuk kishte marrë pjesë në proçesin apo gjykimin e tij, (dhe ku grekë e shqiptarë e kishin akuzuar Themistokliun), kishte ardhur në Selanik veçse një ditë më parë dhe ai shpreh shpesh keqardhjen për vrasjen e tij. Ai kishte shkuar dhe e kishte takuar vetë gruan e Themistokliut, ku siç shkruan ai, «ajo ende nuk e besonte se Themistokliu ishte pushkatuar dhe vazhdonte ta priste». «E kam peng në zemër që nuk arrita t’i them asaj gruaje se burri i saj ishte pushkatuar»!
André Ordioni, bashkë me batalionin e xhandarëve shqiptar dhe të disa çetave, luftoi në zonën e Korçës Leskovikut, Pogradecit e gjer në Elbasan gjer në fund të luftës. Ai u kushtoi lavde të mëdha bashkëluftëtarëve të tij shqiptarë…( Letra është sjellë në shqip për Pasqyre.al nga Luan Rama).

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *