Kadare në sajtin gjerman
Karl-Markus GAUSS boton këtë shkrim të mrekullueshëm te “Süddeutsche Zeitung„ në ditëlindjen e 80-të të Ismail Kadaresë .
Er ist die literarische Stimme des albanischen Patriotismus, weswegen ihm sein Land unbedingt zum Literaturnobelpreis verhelfen will.- Karl-Markus Gauß
”Ismail Kadare është zëri letrar i patriotizmit shqiptar, kështu që vendi i tij domosdoshmërisht duhet ta ndihmojë shkrimtarin të fitojë Çmimin Nobel në Letërsi. Kadare tani është tetëdhjetë vjeç„- Karl-Markus Gauß
I lindur më 28 Janar 1936 në Gjirokastër, në Jug të Shqipërisë, Ismail Kadare është njëri prej tregimtarëve më të mëdhenj europian. Në veprën e tij shumëvëllimore e shumëzërëshe, ai ka gjurmuar një botë të panjohur, të fshehur pas mureve, miteve dhe paragjykimeve dhe e ka futur Shqipërinë në letërsinë botërore
Romanet e tij lavdërojnë krenarinë e shqiptarëve, durimin e një populli të vogël, i cili gjatë historisë së tij disa herë ishte i kërcënuar nga shfarosja dhe të cilin Ai (I.Kadare) me një rast e ka quajtur “kombi më kryengritës i të gjithë kombeve”.
Në romanin e tij tërheqës “Kamarja e turpit”, flet për një revoltë kundër sundimit shekullor të osmanëve, madje thuhet: “Fryma e rebelimit ishte aq gjithëpërfshirëshe dhe e pandryshueshme si klima e vendit.
Ismail Kadare është një autor, pahamendshëm, patriotik, i cili me mjetet e letërsisë moderne rimerr një mision të lashtë të epikës dhe dëshiron ta vazhdojë atë. Ai synon t’i dizajnojë në imazh letrar çështjet e mëdha të mbijetesës së fisit, kombit- dhe si interpretues, si stimulues i identitetit tenton që ato të ndikojnë në kolektivitet.
Kundërthënëse është përpjekja e tij që duke përdorur forma moderne të stilit ta përkthejë identitetin e ardhur nga historia të kombit të tij, madje edhe për ta glorifikuar pathyeshmërinë e tij përballë fuqive të mëdha të kohërave dhe sistemeve të ndryshme.
Magji dhe realizëm
Natyrisht kundërthënës është edhe realiteti i atij vendi, kronikën e të cilit nëpër shekuj Kadare përpiqet ta shkruajë. Aty ekzistojnë botëra të huaja shumë afër njëra-tjetrës, aty përplasen mes vete, shpesh brënda të njëjtës familje, bile edhe në shpirtin e një njeriu të vetëm, komunizmi dhe besimi në mrekulli, e drejta laike dhe kodi i nderit , ateizmi i urdhëruar nga shteti dhe sensi islamik i jetës.
Që Kadare shpesh bashkon magjinë me realitetin, nuk është vetëm talenti i tij artistik, por ai i lidh ato me atdheun e tij, të cilit që 60 vjet, libër për libër, i kushton fuqinë e tij krijuese. Nga magjia dhe realizmi janë ndërtuar romane madhështore si “Kronikë në gur‘‘.
Romani është botuar në shqip më 1971-shin dhe më vonë është sjellë në gjermanisht nga Joachim Roehm, tek i cili Kadare ka gjetur përkthyesin që është edhe njohës i vendit, por edhe, kuptues dhe interpretues i mirë i gjuhës.
Në veprën plot mjeshtëri ”Kronikë në gur” trajtohet ndërrimi i pushtuesëve në një qytet gjatë luftës së dytë botërore, këto të para dhe interpretuara nga sytë e një fëmije, i cili keqkupton disa rrethana të botës së të rriturve, të tjerat ndërkaq, i përjeton në mënyrë më intensive dhe vazhdimisht përpiqet që shenjat e luftës, me të cilat ndeshet, ti integrojë në botëkuptimin e tij magjik. (Pasqyre.al)
