1. Njerëzit ndryshojnë. Personazhet në romanin “Lufta dhe Paqja” u rezisojnë përvojave ekstreme dhe dalin në fund si njerëz krejt të ndryshëm. Mrekullia e librit është se Natasha, e cila bie në dashuri me të gjithë dhe këdo në sallat e vallëzimit në hyrje, është e njëjta grua që tërhiqet nga shoqëria në fund.
2. Nuk ka asnjë hero dhe heroinë. Është historia e një grupi njerëzish që jetojnë brenda një shoqërie. Andrei Bolkonsky nuk është heroi i Tolstoit dhe Natasha nuk është një heroinë romantike. Libri përpiqet të kuptojë se pse njerëzit sillen në mënyra të caktuara dhe kjo mund të bëjë që në rastin më të mirë të mundshme të kryejnë disa veprime të çuditshme, por nuk do të ketë ndjesë për askënd dhe nuk do të kalojë një gjykim përfundimtar. Mos prisni që të jenië në gjendje të parashikoni se çfarë ndodh. Edhe personazhet nuk do të jetë në gjendje të shpjegojnë se pse ata bëjnë atë që ata bëjnë, ndoshta disa javë apo edhe muaj më vonë. Subjekti i librit është egërsia e mundësisë dhe sesi bota mund të ndryshohet nga një grua duke thënë: pa asnjë arsye të veçantë që ajo mund të shpjegojë: “Unë kam pasur aq pak lumturi në jetën time.”
3. Romani ka një funksion të veçantë teknik; ai kalon nga mendja në mendje, duke na treguar botën si një vetëdije që lëviz përmes saj. Kjo nuk do të thotë se vetëdija e momentit nuk ka ndonjë rëndësi të veçantë; por thjesht sesi këto ngjarje janë parë nga një vëzhgues i veçantë dhe një tjetër vëzhgues do të marrë pishtarin në një faqe apo dy. (Pas 300 faqesh, ju do të bini dakord se kjo është mënyra më e mirë për të shkruar një roman.)
4. Lufta dhe Paqja nuk është një roman historik, por një roman që diskuton ngjarjet e së kaluarës së afërt në kujtesën e shumë prej lexuesve të parë të Tolstoit. Detajet e saj nuk janë rikrijime të praktikës së humbur, por mënyra në të cilën një individ angazhohet në botën reale psikologjikisht.
5. Ju do të dashuroni disa karaktere më shumë se të tjerët dhe do të ketë tendosje të gjata ku një karakter që keni pëlqyer, iu irriton ose iu zhgënjen. Libri ka ritmin e jetës, dhe pëlqyeshmëria nuk është një faktor konstant, i qëndrueshme; nganjëherë Natasha është magjepsëse, nganjëherë tepër e mërzitshme.
6. Dashuria rrjedh në të. Siç James Buchan shkroi dikur, dashuria është një rreth përmes së cilës historia vjen përsëri dhe përsëri. Por dashuria romantike është vetëm një nga gjërat që mund t’i interesojë mendjes dhe ndonjëherë kjo nuk ka interes fare. Ka subjekte të tjera në roman, gjithashtu.
7. Kushdo që ju thotë se ju mund të kaloni pjesët e “luftës” dhe të lexoni vetëm pjesët e “Paqes” pjesë është një idiot. Libri është produkt i një mendje shumë të madhe, i cili humbi interesin në pothuajse çdo gjë që ishte Lufta dhe Paqja para se të vdiste. Kjo është një organizëm i gjallë që nuk është krejt i njëjtë siç mund të kujtoni kur t’i rikthehni atij.
8. Është krejt një roman shumë i gjatë, por jo absurd. Ju mendoni se kjo është një sfidë? Ju do ta lexoni “Lufta dhe Paqja” për 10 ditë, maksimumi. Shumë njerëz të gjejnë 100 faqe e para të mbushur me karaktere dhe vetëm më pas gjithçka sheshohet dhe personazhet bëhen të qartë. Tolstoi ka kujdes të madh për lexuesit e tij, dhe shumica e sfidave të tij janë sfidat e simpatisë.
9. Ju do të bini dakord me Tolstoin. Nuk ka pyetje. Jo vetëm kjo, por ju me siguri do të filloni të mendoni se vet libri i tij nuk është dakord me të ( Tolstoin).
10. Libri ka fjalinë më të keqe hapëse të një romani të madh, të shkruar ndonjëherë. Ai gjithashtu ka fjalinë mbyllëse më të keqe, të cilat ju duhet t’i lexoni katër herë përpara se të vendosni se teorema e saj është e pakuptueshmërisht e përsosur. Në mes, madhështia e tij rrjedh pa patur nevojë të thotë; çfarë nganjëherë harrohet është se Lufta dhe Paqja nuk është thjesht i madh, është romani më i mirë i shkruar ndonjëherë – më i ngrohti, më i ploti, historia më e mirë dhe më interesante. ( Pasqyre.al/ The Guardian)
