NGA: FATMIRA NIKOLLI
Im atë ishte ilegal në Priskë në vitin 1944, kur shtëpia e Dajë Cenit ku ai rrinte, u bombardua dhe vdiqën 18 vetë. Pas kësaj, krejt spontanisht ai shkroi ‘Epopenë për Ballin’. Nuk ishte pjesë e ndonjë platforme a ideologjie. Babai u martua me nënën time, që vinte nga një familje balliste, pra nuk kishte gjë me ballistët”. Kështu shprehet Lindita Musaraj, e bija e Shevqet Musarajt, autorit të “Epopesë për Ballit”. Në një intervistë për “GSH” ajo sqaron rrethanat në të cilat u shkrua ajo. Ndërsa, studiuesit gjejnë tek poemthi ‘humorin lab’ dhe e cilësojnë si një poezi që hyri në traditën e popullore si epopeja e Shevqetit, e ndikuar nga tabani, e bija, sqaron se ajo u shkrua gjatë luftës kur atij i vranë miqtë. Në seancën parlamentare të ditës së djeshme, kryeministri Edi Rama e citoi poemën e Musarajt në fjalimin e tij.
Si e ka krijuar babai juaj “Epopenë e Ballit Kombëtar”?
Një krijim letrar lind spontanisht nga rrethanat. Babai ishte ilegal me Lëvizjen e rrinte atje me Gogo Nushin, Nako Spirun e Sejfulla Malëshovën. Kanë qenë një grup intelektualësh të majtë, por babai ishte dalluar si poet që në vitet 1930.
Kaloi me Lëvizjen, që iu duk përparimtare dhe qe në ilegalitet. Rrinte te shtëpia e një fshatari në katundet e Tiranës. I zoti i shtëpisë ku rrinte babai quhej Hysen, por e thërrisnin Dajë Ceni. Atë kohë, shtëpia e Dajë Cenit u bombardua nga gjermanët. I vdiqën shumë të afërm. Balli qe ndarë me Lëvizjen, e duke qenë i lidhur me Lëvizjen e duke qenë në shtëpinë e Dajë Cenit, krejt spontanisht e shkroi epopenë.
Ajo u krijua ndërsa ai ishte ilegal?
Po, më vonë u kthye në himn, por atij i doli nga shpirti, krejt spontanisht. Nuk pasur as direktivë, e asgjë tjetër për ta shkruar. Ishte ilegal në një familje madhe, e cila më 1944 u bombardua nga gjermanët. Në atë kohë kishte edhe ballistë të lidhur me gjermanët, ishte viti 1944.
Veç shtëpisë që u shkatërrua, u vranë rreth 18 veta nga ajo familje. Ne kemi pasur miqësi me Dajë Cenin tërë jetën. Në atë shkatërrim dhe me atë gjendje, duke menduar kush tregoi (që aty kishte ilegalë), i ndikuar nga këto – babai shkroi epopenë, në mënyrë krejt spontane, i doli nga shpirti.
Ka qenë i ndikuar nga lufta?
Po, nga lufta, sigurisht. Ishte momenti, ka qenë nga fundi i luftës kur u bënë bombardimet në Dajt. Nuk qe një platformë ideologjike ajo, ishte vlera e letërsisë, u përqafua dhe u bë shumë popullore. Nuk u nis të shkruhej që nga një lëvizje e madhe të bëhej revolucion, e shkroi i prekur nga ajo që pa, se Dajë Cenit i vdiqën të afërm.
A kishte inate me ballistët babai juaj?
Im atë edhe nënën time nga familje ballistësh e mori, nuk është se ka pasur inat përpara, direkt me ata, apo se ka pasur ndonjë gjë personale. Gjyshi im ka qenë i burgosur, dajat e mi kanë qenë në burg. Dihej si ishin të ndarë atë kohë, një vëlla me Ballin e një me partizanët.
Poema i ka dalë spontanisht, kur ka parë një realitet të tillë, kështu e mban mend edhe vëllai që e ka dëgjuar babain të flasë.
Pra, fraza ‘gjëmon Dajë Ceni’ është ndikuar nga familja ku ka jetuar si ilegal?
Po është Dajë Ceni i Dajtit, i Priskës. Nuk e kishte dajë. Është një banor i Priskës. Kemi ende miqësi me ta, babai ka qenë atje me Gogo Nushin në ilegalitet.
E ka botuar po në kohën e luftës këtë që ka shkruar?
Po, në atë kohë u botua, më 1944. Ai ka qenë rreth moshës 30 vjeçare.
Ju a e mbani mend, a fliste ai për veprat e veta, apo për krijimet në kohën e luftës, pas luftës?
Nuk para fliste shumë për veten. Kur bëmë 100vjetorin e lindjes së tij, unë zbulova poezi shumë interesante të para luftës. Kishte poezi të bukura, që unë nuk i kisha njohur. Po mendoja se nuk ka qenë vetëm me shkrime “partishmërish”.
Gjithmonë në fakt, është marrë më shumë dhe ka shkruar më shumë për anën sociale se sa për këto çështje. Ka edhe poezi të tjera, që janë të ndjera shumë.
